Bảng xếp hạng khoa học "Nature Index"

Tập san Nature mới vừa "trình làng" một bảng xếp hạng các trường đại học và quốc gia về nghiên cứu khoa học, gọi là Nature Index (1). Việt Nam đứng hạng 57 trên 163 quốc gia. Trong Việt Nam, ĐH Tôn Đức Thắng đứng hạng 2, sau Viện hàn lâm khoa học.

Nature Index là một bảng xếp hạng dựa trên phân tích ấn phẩm khoa học (bibliometrics). Nhưng họ chỉ chọn các tập san hàng đầu trong khoa học tự nhiên (2). Một điều ngạc nhiên là họ không chọn các tập san lừng danh như NEJM, JAMA, Ann Int Med, JCI, v.v. Họ dựa trên 3 chỉ số sau đây: số bài báo khoa học (gọi là Article Count), số bài báo sau khi đã hiệu chỉnh (Fractional Count), và trọng số bài báo (Weighted Fractional Count – WFC). Cách họ đếm như sau:

1. Article Count (AC) thì chỉ đơn giản là số bài báo khoa học công bố, nhưng chỉ tính trên những tập san có ảnh hưởng cao mà thôi. Họ dùng chữ “highly selective journals” nhưng không nói tập san nào. Nếu một bài báo có tác giả của 3 nước [ví dụ như] Việt Nam, Mĩ, và Úc, thì mỗi nước được tính 1 bài!

2. Fractional Count (FC) là số bài báo của một nước sau khi đã điều chỉnh cho mức độ đóng góp của mỗi nước cho bài báo. Cách họ định lượng đóng góp cũng đơn giản: nếu bài báo có 10 tác giả, thì mỗi tác giả có 1/10 điểm. Từ đó, họ cộng điểm hiệu chỉnh cho mỗi nước.

3. Weighted fractional count (WFC) cũng là số bài báo FC nhưng sau khi đã hiệu chỉnh cho các bài báo thuộc lĩnh vực astronomy và astrophysics, vì chỉ 4 tập san trong 2 lĩnh vực này công bố khoảng 50% tất cả các bài báo trong chuyên ngành! Như vậy, có thể nói đếm dựa trên WFC là khách quan nhất.

Danh sách 100 nước hàng đầu tôi trình bày lại bằng biểu đồ sau đây: 

Năm nay (2017), Việt Nam công bố được 52 bài trên các tập san hàng đầu, nhưng phn lớn chỉ là "ăn theo", nên tính WFC thì chỉ còn tương đương 8 bài. Với con số này, Việt Nam đứng hạng 57 trên 163 nước. Thái Lan có 184 bài, và WFC 22.33 (hạng 46), cao gần 3 lần so với Việt Nam. Riêng trong nước thì có 10 trường/viện hàng đầu như sau:

1.     Viện hàn lâm khoa học

2.     ĐH Tôn Đức Thắng

3.     ĐH Quốc gia HCM

4.     ĐH Sư phạm HCM

5.     ĐH Mỏ - Địa chất Hà Nội

6.     ĐH Duy Tân

7.     ĐH Khoa học và công nghệ Hà Nội

8.     ĐH Vinh

9.     ĐH Y Dược TPHCM

10.  ĐH Cần Thơ

Nếu lấy mối liên quan giữa WFC và AC làm mối liên quan chuẩn, chúng ta có thể đánh giá năng suất của Việt Nam cao hay thấp hơn kì vọng. Biểu đồ dưới đây cho thấy Việt Nam có năng suất thấp hơn kì vọng (và nằm trong nhóm các nước nghèo như Nam Dương, Panama, UAE). Nhưng các nước như Tàu, Đức, Anh, Nhật, Pháp thì họ có năng suất cao hơn giá trị kì vọng. Nói cách khác, năng lực công bố trên các tập san elite của Việt Nam chẳng những thấp mà còn thấp hơn kì vọng, còn các nước tiên tiến thì họ có năng lực cao hơn nhiều sao với các nước "nghèo".

Riêng Tàu là đáng nể, chỉ đứng hạng 2 (sau Mĩ). Năm 2016 Tàu công bố được 9633 bài trên các tập san elite, và WFC là 6443, vượt hơn giá trị kì vọng là 704. Hiểu một cách khác là thành tích của Tàu vượt trội kì vọng 9 lần! Một cách hiểu khác nữa là nội lực của họ cao, vì công trình của họ không có nhiều đồng tác giả người nước ngoài.

===

(1) https://www.natureindex.com/country-outputs/generate/All/global/All/weighted_score

(2) Các tập san mà Nature Index xem xét là:

§  Advanced Materials (952 articles)

§  American Journal of Human Genetics (176 articles)

§  Analytical Chemistry (1466 articles)

§  Angewandte Chemie International Edition (2329 articles)

§  Applied Physics Letters (2926 articles)

§  Astronomy & Astrophysics (1763 articles)

§  Cancer Cell (95 articles)

§  Cell (315 articles)

§  Cell Host & Microbe (101 articles)

§  Cell Metabolism (130 articles)

§  Cell Stem Cell (90 articles)

§  Chemical Communications (2493 articles)

§  Chemical Science (663 articles)

§  Current Biology (388 articles)

§  Developmental Cell (156 articles)

§  Earth and Planetary Science Letters (580 articles)

§  Ecology (347 articles)

§  Ecology Letters (88 articles)

§  European Physical Journal C (759 articles)

§  Genes & Development (167 articles)

§  Genome Research (169 articles)

§  Geology (276 articles)

§  Immunity (139 articles)

§  Inorganic Chemistry (1391 articles)

§  Journal of Biological Chemistry (1846 articles)

§  Journal of Cell Biology (192 articles)

§  Journal of Clinical Investigation (253 articles)

§  Journal of Geophysical Research: Atmospheres (348 articles)

§  Journal of Geophysical Research: Oceans (450 articles)

§  Journal of Geophysical Research: Solid Earth (244 articles)

§  Journal of High Energy Physics (1926 articles)

§  Journal of Neuroscience (971 articles)

§  Journal of the American Chemical Society (2189 articles)

§  Molecular Cell (268 articles)

§  Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (3378 articles)

§  Nano Letters (1198 articles)

§  Nature (757 articles)

§  Nature Biotechnology (86 articles)

§  Nature Cell Biology (107 articles)

§  Nature Chemical Biology (180 articles)

§  Nature Chemistry (154 articles)

§  Nature Communications (3565 articles)

§  Nature Genetics (185 articles)

§  Nature Geoscience (128 articles)

§  Nature Immunology (105 articles)

§  Nature Materials (126 articles)

§  Nature Medicine (134 articles)

§  Nature Methods (132 articles)

§  Nature Nanotechnology (128 articles)

§  Nature Neuroscience (150 articles)

§  Nature Photonics (96 articles)

§  Nature Physics (159 articles)

§  Nature Structural & Molecular Biology (103 articles)

§  Neuron (295 articles)

§  Organic Letters (1582 articles)

§  PLOS Biology (150 articles)

§  Physical Review A (203 articles)

§  Physical Review B (776 articles)

§  Physical Review D (124 articles)

§  Physical Review Letters (2317 articles)

§  Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (2952 articles)

§  Proceedings of the Royal Society B (602 articles)

§  Science (692 articles)

§  The Astrophysical Journal (2880 articles)

§  The Astrophysical Journal Letters (439 articles)

§  The Astrophysical Journal Supplement (151 articles)

§  The EMBO Journal (182 articles)

§  The Journal of Physical Chemistry Letters (787 articles)